Contained in:
Book Chapter

Dante nella Polonia del Quattro-Cinquecento. Dalla (s)fortuna di Dante ad alcune considerazioni sugli elementi costitutivi della letteratura polacca rinascimentale

  • Francesco Cabras

This article aims to show how Dante Alighieri was ‘used’ in Renaissance Polish literature. Dante was known by Polish intellectuals first of all as a political theorist. Only in the second half of the 14th century did Polish writers start to refer to him as a great poet (Długosz). However, Dante was rather known than read and ‘used’ as a topic character to demonstrate the excellence of vernacular poetry. Andrzej Trzecieski the Younger, in fact, wrote in a couple of epigrams to his friend Mikołaj Rej, that Rej is to Polish literature, what Dante (and Petrarch) was to Italian literature; in addition to this, Trzecieski underlines, through intertextual allusions, that Dante (and Rej) had the same dignity of ancient Greek and Latin poets. This attitude that vernacular literature is on par with Greek and ancient literature is found also in the elegy III 8 by Jan Kochanowski, where Ronsard is presented as a “classic” poet. The final part of this work compares the situation in 15th and 16th-century Italian and Polish literature in terms of the relationship between ancient and vernacular poetry.

  • Keywords:
  • Dante,
  • Polish Renaissance Literature,
  • Vernacular and Classical Literatures,
+ Show More

Francesco Cabras

University of Bari Aldo Moro, Italy - ORCID: 0000-0003-1782-7963

  1. Axer, Jerzy. 2004. “Łacina jako drugi język narodu szlacheckiego rzeczypospolitej.” In Łacina jako język elit, a cura di Jerzy Axer, 151-56. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
  2. Bartoš, František M. 1951. “Dantova Monarchie Cola di Rienzo, Petrarka a počàtki reformace a humanismu u nás.” Vestník Královské české společnosti nauk 5: 1-23.
  3. Belch, Stanislaus F. 1965. Paulus Vladimir and His Doctrine Concerning International Law and Politics. The Hague: Mouton & Co.
  4. Berté Monica, e Maurizio Fiorilla Maurizio. 2020 (2017). “Introduzione.” In Nuova edizione commentata delle opere di Dante, a cura di Monica Berté, Maurizio Fiorilla, Sonia Chiodo, et al. volume 7. Opere di dubbia attribuzione e altri documenti danteschi, tomo 4. Le vite di Dante dal XIV al XVI secolo. Iconografia dantesca, XIX-LXXI. Roma: Salerno Editrice.
  5. Cabras, Francesco. 2018. “Reflections on the potentialities and limits of painting and poetry in Jan Kochanowski’s Foricoenia.” In Le poète face au tableau. De la Renaissance au Baroque, sous la direction de Ralph Dekoninck, et Aline Smeesters, 113-31. Rennes-Tours: Presses Universitaires de Rennes-Presses Universitaires François-Rabelais.
  6. Carmignano, Colantonio. 2018 (1535). Viaggio della Serenissima S. Bona Regina in Polonia, a cura di Andrea Colelli, nota introduttiva di Luigi Marinelli. Roma: Lithos Editrice.
  7. Cichocki, Marek A., and Adam Talarowski, eds. 2018. Paweł Włodkowic i polska szkoła prawa międzynarodowego. Warszawa: NCK, Teologia Polityczna.
  8. Conte, Gian B. 2012. Memoria dei poeti e sistema letterario. Catullo, Virgilio, Ovidio, Lucano. Palermo: Sellerio editore.
  9. Dionisotti, Carlo. 1965. “Dante nel Quattrocento.” In Atti del Congresso internazionale di Studi danteschi (20-27 aprile 1965). volume 1, 333-78. Firenze: Sansoni.
  10. Dionisotti, Carlo. 1999. Geografia e storia della letteratura italiana. Torino: Einaudi.
  11. Dlugossi, Ioannis. 1978. Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, Liber 9, Textum recensuit et moderavit D. Turkowska, adiutrice M. Kowalczyk, Commentarium confecit Christina Pieradzka, Libri tegumentum ornandum curavit Andreas Rudziński. Varsaviae: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  12. Folena, Gianfranco. 2021 (1991). Volgarizzare e tradurre. Con altri scritti sulla traduzione. Firenze: Franco Casati Editore.
  13. Gilson, Simon. 2019. Leggere Dante a Firenze. Da Boccaccio a Cristoforo Landino (1350-1481). Roma: Carocci Editore.
  14. Głombiowska, Zofia. 1988. “Foricoenium 6 ‘In tumulum Franc. Petrarcae’ Jana Kochanowskiego a problem petrarkizmu w jego twórczości.” Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae 7: 163-82.
  15. Górnicki, Łukasza. 1954. Dworzanin Polski, opracował R. Pollak. Wrocław: Ossolineum.
  16. Hanusiewicz, Mirosława. 1995. “Wobec tajemnicy słowa: XVI-wieczne pytania o wartość poznawczą i estetyczną ‘przyrodzonej’ mowy.” Pamiętnik Literacki. Czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 86, 2: 105-17.
  17. Hus, Jan. 1920. Korespondence a dokumenty, a cura di Václav Novotný. Praha: Nákladem Komise pro vydáváni pramenů náboženského huuntí českého.
  18. Janicki, Klemens. 1966. Carmina. Dzieła wszystkie. Wydał i wstępem (I) poprzedził Jerzy Krókowski. Przełożył Edwin Jędrkiewicz. Wstęp (II), komentarz, similia, appendices, słownik imion własnych i indeks opracowała Jadwiga Mosdorf. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
  19. Kobyleński, Krzysztof. 1558. Variorum epigrammatum ad Stanislaum Rozimontanum libellus. Kraków: Lazarus Andreae excudebat. Bibl. Jagiellońska, Cim. Qu. 4417, b2.
  20. Kochanowski, Jan. 2008. Carmina Latina. Poezja Łacińska. Pars prior. Imago Phototypica - Transcriptio. Część I. Fototypia - Transkrypcja, Edidit, praefatione et apparatu instruxit, Wydała i wstępem poprzedziła Zofia Głombiowska. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
  21. Kochanowski, Jan. 2019 (1584). Elegiarum libri Quattuor. Edizione critica commentata, a cura di Francesco Cabras. Firenze: Firenze University Press. DOI: 10.36253/978-88-6453-922-5
  22. Litwornia, Andrzej. 2005. “Dantego któż się odważy tłumaczyć?” Studia o recepcji Dantego w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo IBL.
  23. Malato, Enrico. 2017 (1999). Dante. Roma: Salerno Editrice.
  24. Mamczarz, Irena. 1972. “Alcuni aspetti della questione della lingua in Polonia nel Cinquecento.” In Studi sulla questione della lingua presso gli slavi, a cura di Riccardo Picchio, 279-325. Roma: Edizioni dell’Ateneo.
  25. Mayenowa, Maria R. 1984. “Aspects of the Language Question in Poland from the Middle of the Fifteenth Century to the Third Decade of the Nineteenth Century.” In Riccardo Picchio, and Harvey Goldblatt. Aspects of the Slavic Language Question, volume I. Church Slavonic – South Slavic – West Slavic, 337-76. New Haven: Yale Concilium on International and Area Studies.
  26. Marinelli Luigi (2022), Noster hic est Dantes. Su Dante e il dantismo in Polonia, Roma, Lithos Editrice.
  27. Maślanka-Soro, Maria. 2016. “Nowołacińska literatura Włoska w Rzeczypospolitej XV-XVII wieku.” In Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości. tomo II. W przestrzeni Południa, a cura di Mirosława Hanusiewicz-Lavallee, 119-64. Warszawa: Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego.
  28. Otwinowska, Barbara. 1971. “Mikołaj Rej w walce o literacki język narodowy.” In Mikołaj Rej w czterechsetlecie śmierci, a cura di Tadeusz Bieńkowski, Janusz Pelc, e Krystyna Pisarkowa, 29-49. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
  29. Picchio, Riccardo. 1995. “Osservazioni sulla simbiosi di latino e polacco fra Medioevo e Rinascimento.” In Cultura e tradizione. Atti del Convegno dei polonisti italiani svoltosi all’Accademia Polacca di Roma (9 dicembre 1994), a cura di Krzysztof Żaboklicki, e Marcello Piacentini, 68-75. Varsavia-Roma: Upowszechnienie Nauki – Oświata “UN-O”.
  30. Preisner, Walerian. 1957. Dante i jego dzieła w Polsce / Dante e le sue opere in Polonia. Toruń: TNT.
  31. Quaglioni, Diego. 2014. “Introduzione al testo commentato della Monarchia.” In Dante Alighieri. Opere, volume 2. Convivio, Monarchia, Epistole, Egloghe, a cura di Gianfranco Fioravanti, Claudio Giunta, Claudio Villa, et al., 809-83. Milano: Mondadori.
  32. Ranocchi, Emiliano. 2014. “Some Remarks on Translation in Old Polish Literature: The Kochanowski Case.” In Renaissance and Humanism from the Central-East European Point of View. Methodological Approaches, edited by Grażyna Urban-Godziek, 233-44. Kraków: Jagiellonian University Press.
  33. Rinaldi, Michele, a cura di. 2020. “Epitafi e componimenti latini in lode di Dante.” In Paolo Mastandrea, Nuova edizione commentata delle opere di Dante, volume VII. Opere di dubbia attribuzione e altri documenti danteschi. tomo II. Opere già attribuite a Dante e altri documenti danteschi, con la collaborazione di Michele Rinaldi, Federico Ruggiero, e Linda Spinazzè, 403-86. Roma: Salerno Editrice.
  34. Ślaski, Jan. 1980. “I poeti neolatini del primo umanesimo in Polonia e l’Italia (qualche proposta di ricerca).” In Italia, Venezia e Polonia tra Medio Evo e età moderna, a cura di Vittore Branca, e Sante Graciotti, 333-57. Firenze: Leo Olschki Editore.
  35. Ślaski, Jan. 1982. “Z dziejów Dantego w Polsce XVI wieku (Przyczynek do opinii Trzecieskiego o Reju)” (Della ricezione di Dante in Polonia [Contributo sull’opinione di Trzecieski su Rej]). Odrodzenie i reformacja w Polsce 27: 57-65.
  36. Ślaski, Jan. 1984. “Noster hic est Dantes (Dalla fortuna di Dante nella Polonia cinquecentesca).” In Dante i slavenskij svijet. Razred za suvremenu književnost (Dante e il mondo slavo. Atti del Convegno Internazionale) (Dubrovnik 26-29.X.1981), a cura di Frano Čale. volume 2, 613-17. Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti.
  37. Smolik, Jan. 2018. Utwory zebrane, a cura di Raodsław Grześkowiak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Naukowe Sub Lupa.
  38. Tagliabue, Mauro. 1983. “Contributo alla biografia di Matteo Ronto traduttore di Dante.” Italia Medioevale e Umanistica 26: 151-88.
  39. Tavoni, Mirko. 1992. Storia della lingua italiana. Il Quattrocento. Bologna: Il Mulino.
  40. Thompson d’Arcy, Wentworth. 1966 (1895). A Glossary of Greek Birds. Hildesheim: Olms.
  41. Trzecieski, Andrzej. 1958. Carmina. Wiersze Łacińskie. Opracował, przełożył i wstępem poprzedził Jerzy Krókowski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
  42. Ulewicz, Tadeusz. 1956. “W sprawie walki o język polski w pierwszej połowie XVI w. (paralele czeskie, problem przedmów drukarskich).” Język Polski 36, 2: 81-97.
  43. Ulewicz, Tadeusz. 1999. Iter Romano-Italicum Polonorum. Czyli o związkach umysłowo-kulturalnych Polski z Włochami w Wiekach średnich i Renesansie. Kraków: Universitas.
  44. Weintraub, Wiktor. 1977. Od Reja do Boya. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  45. Wladimiri, Paulus. 1966. Saevientibus. c. A 211v. In Paweł Włodkowisc. Pisma wybrane, a cura di Ludwik Ehrlich, vol. 1, 39-42. Warszawa: PAX.
PDF
  • Publication Year: 2022
  • Pages: 39-60
  • Content License: CC BY 4.0
  • © 2022 Author(s)

XML
  • Publication Year: 2022
  • Content License: CC BY 4.0
  • © 2022 Author(s)

Chapter Information

Chapter Title

Dante nella Polonia del Quattro-Cinquecento. Dalla (s)fortuna di Dante ad alcune considerazioni sugli elementi costitutivi della letteratura polacca rinascimentale

Authors

Francesco Cabras

Language

Italian

DOI

10.36253/979-12-2150-003-5.03

Peer Reviewed

Publication Year

2022

Copyright Information

© 2022 Author(s)

Content License

CC BY 4.0

Metadata License

CC0 1.0

Bibliographic Information

Book Title

Itinerari danteschi nelle culture slave

Editors

Giovanna Siedina

Peer Reviewed

Publication Year

2022

Copyright Information

© 2022 Author(s)

Content License

CC BY 4.0

Metadata License

CC0 1.0

Publisher Name

Firenze University Press

DOI

10.36253/979-12-2150-003-5

eISBN (pdf)

979-12-2150-003-5

eISBN (xml)

979-12-215-0013-4

Series Title

Biblioteca di Studi di Filologia Moderna

Series E-ISSN

2420-8361

178

Fulltext
downloads

129

Views

Export Citation

1,357

Open Access Books

in the Catalogue

2,362

Book Chapters

3,870,371

Fulltext
downloads

4,519

Authors

from 938 Research Institutions

of 66 Nations

66

scientific boards

from 351 Research Institutions

of 43 Nations

1,249

Referees

from 381 Research Institutions

of 38 Nations