Contained in:
Book Chapter

К проблеме исследования церковнославянской письменности в Речи Посполитой XVI–XVIII веков. Религиозно-дидактические издания двух подляшских типографий

  • Lilia Citko

On the Problem of Church Slavonic Writing in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 16–18th Centuries: Religious and Didactic Editions from Two Podlasie Printing Houses. The boundary of Eastern and Western Christianity not only divides Slavs but also fosters the formation of specific space of their contact. For centuries, this space has been represented by Podlasie, which is the borderland of ethnos, languages and confessions. Cultural and spiritual centres of Orthodox Church — Suprasl that possesses unquestionable significance in the history and culture of Podlasie and Zabludov that is also important in some respects — were formed on this border in the 16th century. Historical monuments of writing that were created in Podlasie prove that Church-Slavonic-Ruthenian tradition has become an inseparable part of the common national heritage of the Polish Lithuanian Commonwealth. The 16th–18th centuries Cyrillic writings published in Zabludov and Suprasl make it possible to investigate mutual permeation of elements of Slavia Romana and Slavia Orthodoxa cultures. They are also an important source in studies of the Church-Slavonic language and “prosta mova” that was entering religious texts more and more boldly.

  • Keywords:
  • Polish Lithuanian Commonwealth,
  • Podlasie,
  • Church-Slavonic writing,
  • Cyrillic writings,
  • “prosta mova”,
+ Show More

Lilia Citko

Bialystok University, Poland - ORCID: 0000-0002-8340-4814

  1. Брагоне, Мария Кристина. 2014. “Один церковнославянско-греческий рукописный азбуковник из коллекций РГАДА (К изучению лексикографии во второй половине ХVII века).” В Contributi italiani al XIII Congresso Internazionale degli Slavisti (Ljubljana 15-21 agosto 2003), a cura di Alberto Alberti, Marcello Garzaniti, e Stefano Garzonio, 25–43. Firenze: University Press.
  2. Брагоне, Мария Кристина. 2022. “Бестиарий в «Букваре» Кариона Истомина и воспитание царевича Алексея.” Quaestio Rossica 10, 1: 116–31. DOI: 10.15826/qr.2022.1.662
  3. Векслер, Пол. 2004. Гістарычная фаналогія беларускай мовы: пераклад з англійскай. Мiнск: I.П. Логвiнаў / Wexler, Paul. 1977. A Historical Phonology of the Belorussian Language. Heidelberg: Carl Winter.
  4. Гапоненка, Iрына А. 2012. Лексіка беларускай літаратурнай мовы XIX — пачатку XX ст. Асаблівасці станаўлення і развіцця. Мінск: БДУ.
  5. Жураўскі, Аркадзь. 1967. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. Т. 1. Мінск: Навука і тэхніка.
  6. Жураўскі, Аркадзь и Іван Крамко. 1972. “Важнейшыя адрозненні паміж новай і старой беларускай літаратурнай мовай.” В Беларускае і славянскае мовазнаўства: да 75-годдзя акадэміка Кандрата Кандратавіча Крапівы, рэд. Міхаіл Суднік, 132–47. Мінск: Навука і тэхніка.
  7. Жураўскі, Аркадзь. 2006. “Апошняя старабеларуская друкаваная кніга.” В Gwary i onomastyka pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego i słowiańsko-bałtyckiego, red. Lilia Citko, Bazyli Siegień, 391– 402. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
  8. Корзо, Маргарита А. 2020. “Некоторые замечания об источниках униатского богословия рубежа XVII и XVIII вв.: к 300-летию замойского собора 1720 г.” Вестник ПСТГУ. Серия II: История. История Русской Православной Церкви 97: 53–67. DOI: 10.15382/sturII202097.53-67
  9. Лабынцев Юрий А. и Лариса Л. Щавинская, cocт. 1995. История книжной культуры Подляшья. Супрасльский церковнославяно-польский словарь 1722 г. Минск: Российская Академия Наук, Институт славяноведения и балканистики РАН, Центр белорусоведческих исследований.
  10. Мозер, Михаель. 2002. “Что такое простая мова?” Studia Slavica Academiae Scientiarum Hungaricae 47, 3–4: 221–60.
  11. Немировский, Евгений Л. 1979. Иван Федоров в Белоруссии. Москва: Книга.
  12. Błońska, Maria i Henryk Bułhak. 1993. “Na tropach książek cyrylickich wydawanych w państwie polsko­litewskim w XV–XVIII wieku. Próba charakterystyki.” В Najstarsze druki cerkiewnosłowiańskie i ich stosunek do tradycji rękopiśmiennej, red. Wiesław Witkowski, Jerzy Rusek, Aleksander Naumow, 179–89. Kraków: Instytut Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  13. Citko, Lilia, red. 2012. Леѯиконъ сир¨чь Словесникъ славенскiи имhющъ в себ¨ словеса перв¨е славенск¿" азбучны", посемже полск¿". Słownik cerkiewnosłowiańsko-polski. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. DOI: 10.24425/slo.2020.134738
  14. Citko, Lilia. 2020. “Słownictwo regionalne polskojęzycznej części Leksykonu supraskiego (1722) na tle słowiańskim.” Slavia Orientalis LXIX (3): 595–605.
  15. Cubrzyńska-Leonarczyk, Maria. 1993. Oficyna supraska 1695–1803. Dzieje i publikacje unickiej drukarni ojców bazylianów. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
  16. Getka, Joanna. 2018. “Белорусский язык ХVІІІ в. — исследовательские постулаты.” Studia Białorutenistyczne 12: 177-90. DOI: 10.17951/sb.2018.12.177-190
  17. Iwaniec, Eugeniusz. 1988. “Język i piśmiennictwo cerkiewnosłowiańskie w kulturze staroobrzędowców na ziemiach polskich.” Roczniki Humanistyczne 36 (7): 33–43.
  18. Jaroszewicz-Pieresławcew, Zoja. 2003. Druki cyrylickie z oficyn Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI–XVIII wieku. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
  19. Kuczyńska, Marzanna. 2017. “Homiletyka cerkiewna Pierwszej Rzeczypospolitej na pograniczu kultur (do połowy XVII wieku).” In Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości. T. XI. Między Wschodem i Zachodem. Prawosławie i unia, red. Marzanna Kuczyńska, 196–237. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  20. Łabyncew, Jurij i Łarisa Szczawinska. 1995. W mieście zwanym Zabłudowem. Białystok: Orthdruk.
  21. Mironowicz, Antoni. 1990. “Powstanie zabłudowskiej oficyny wydawniczej na tle sytuacji wyznaniowej w Wielkim Księstwie Litewskim.” Acta Baltico-Slavica XIX: 245–64.
  22. Mironowicz, Antoni. 2003. “Kultura prawosławna w dawnej Rzeczypospolitej.” Elpis 5, 7–8: 201–35.
  23. Mironowicz, Antoni. 2016. Hryń Iwanowicz, nieznany malarz, grawer i drukarz. Białystok: Libra s.c. Wydawnictwo i Drukarnia PPHW.
  24. Mironowicz, Antoni. 2022. Protopop zabłudowski Nestor Kuźmicz. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
  25. Naumow, Aleksander. 1996. Wiara i historia. Z dziejów literatury cerkiewnosłowiańskiej nа ziemiach polsko-litewskich. Kraków: Krakowsko-wileńskie studia slawistyczne. Seria poświęcona starożytnościom słowiańskim. Tom 1.
  26. Naumow, Aleksander. 1997. “Przedmowy metropolity Cypriana Żochowskiego w wileńskim służebniku z 1692 roku.” Acta Polono-Ruthenica 2: 81–90.
  27. Naumow, Aleksander. 2002. Domus divisa. Studia nad literaturą ruską w I. Rzeczypospolitej. Kraków: Collegium Columbinum.
  28. Naumow, Aleksander. 2013. “Piśmiennictwo cerkiewnosłowiańskie jako składnik kulturowego uniwersum I Rzeczypospolitej.” В Colloquia Orientalia Bialostocensia. Tom 3: Pogranicza, Kresy, Wschód a idee Europy, Seria I: Prace dedykowane Profesor Swietłanie Musijenko, red. Anna Janicka, Grzegorz Kowalski, i Łukasz Zabielski, 55–62. Białystok: Uniwersytet w Białymstoku.
  29. Nosilia, Viviana. 2017. “Oświata ruska na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w XVII wieku.” In Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości. T. XI. Między Wschodem i Zachodem. Prawosławie i unia, red. Marzanna Kuczyńska, 141–73. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  30. Rusek, Jerzy. 1993. “Oktoich Szwajpolta Fiola a rękopiśmienne Oktoichy w księgozbiorach polskich.” В Najstarsze druki cerkiewnosłowiańskie i ich stosunek do tradycji rękopiśmiennej, red. Wiesław Witkowski, Jerzy Rusek, Aleksander Naumow, 37–44. Kraków: Instytut Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  31. Temčinas, Sergejus. 2017. “Języki kultury ruskiej w Pierwszej Rzeczypospolitej.” In Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości. T. XI. Między Wschodem i Zachodem. Prawosławie i unia, red. Marzanna Kuczyńska, 81–120. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
  32. Witkowski, Wiesław. 1992. “O polszczyźnie bazyliańskiego słownika supraskiego z 1722 r..” In Słowiańskie pogranicza językowe. Zbiór studiów, red. Kwiryna Handke, 209–13. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
PDF
  • Publication Year: 2024
  • Pages: 207-220
  • Content License: CC BY 4.0
  • © 2024 Author(s)

XML
  • Publication Year: 2024
  • Content License: CC BY 4.0
  • © 2024 Author(s)

Chapter Information

Chapter Title

К проблеме исследования церковнославянской письменности в Речи Посполитой XVI–XVIII веков. Религиозно-дидактические издания двух подляшских типографий

Authors

Lilia Citko

Language

Russian

DOI

10.36253/979-12-215-0585-6.18

Peer Reviewed

Publication Year

2024

Copyright Information

© 2024 Author(s)

Content License

CC BY 4.0

Metadata License

CC0 1.0

Bibliographic Information

Book Title

Language and Education in Petrine Russia

Book Subtitle

Essays in Honour of Maria Cristina Bragone

Editors

Swetlana Mengel, Laura Rossi

Peer Reviewed

Number of Pages

442

Publication Year

2024

Copyright Information

© 2024 Author(s)

Content License

CC BY 4.0

Metadata License

CC0 1.0

Publisher Name

Firenze University Press

DOI

10.36253/979-12-215-0585-6

ISBN Print

979-12-215-0584-9

eISBN (pdf)

979-12-215-0585-6

Series Title

Biblioteca di Studi Slavistici

Series ISSN

2612-7687

Series E-ISSN

2612-7679

0

Fulltext
downloads

0

Views

Export Citation

1,386

Open Access Books

in the Catalogue

2,597

Book Chapters

4,205,799

Fulltext
downloads

4,977

Authors

from 1067 Research Institutions

of 66 Nations

69

scientific boards

from 370 Research Institutions

of 43 Nations

1,302

Referees

from 397 Research Institutions

of 38 Nations