- Language and Education in Petrine Russia
- Edited by Swetlana Mengel, Laura Rossi
Polski epizod w biografii Johanna Wernera Pausa
- Maria Peisert
- © 2024 Author(s) |
- CC BY 4.0
- DOI: 10.36253/979-12-215-0585-6.08
The Polish Episode in the Biography of Johann Werner Paus. The research inspiration for this article is Johann Werner Paus' entry in his travel journal of his trip from Saxony to Russia in 1701. Paus wrote that he received from the organist in Kaunas Volckmari 40 Dialogi lat.germ.et polonium and briefly learned the pronunciation of Polish sounds with the help of this organist. This sentence marked the path of research in this article, which allowed to discover a broad political, religious and cultural context accompanying the creation of the originally Latin-Polish dialogues by Nicolaus Volckmar. But it wasn't his own concept. While creating Viertzig Dialogi, Volckmar modified earlier phrasebooks by other authors, also adding a Polish part to them. After his death, yet another version of the Vierztig Dialogi was created, with an additional Latin part, by the publisher of Volckmar's works. And it was this version, with the added Latin part, that was received by Johann Werner Paus on his way to Moscow. It was his first encounter with the Slavic languages, and probably the first step to extraordinary scientific achievements in Russia.
- Keywords:
- Viertzig Dialogi,
- J. W,
- Paus,
- Volckmar,
- Reformation,
- Gdańsk,
- Russia,
- teaching foreign language,
University of Wrocław, Poland - ORCID: 0009-0006-5120-4216
- Перетц, Владимир Н. 1902. Историко-литературные исследования. Т. 3: Из истории развития русской поэзии. Санкт-Петербург: Тип. Вайсберга и Гершунина.
- Babnis, Maria. 1992. O ważności języka polskiego. Szkice z dziejów języka polskiego w Gdańsku. Gdańsk: Zawrat.
- Baszanowski, Jan. 1995. Przemiany demograficzne w Gdańsku w latach 1601–1846 w świetle tabel ruchu naturalnego, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
- Bragone, Maria Cristina. 2024. “Перевод И.В. Пауса Малого Катехизиса М. Лютера и бытование этого перевода в России Петра I.” In Swetlana Mengel, Hrsg. Катехизисы у славян в XVI–XVIII веках, 351–434. Berlin: Frank & Timme.
- Bues, Almut. 2000. “Rozmówki polsko-niemieckie jako przejaw wielokulturowości. Mikołaja Volckmara Czterdzieści dialogów lub zabawnych sztuk do mówienia.” W Stosunki polsko-niemieckie w XVI–XVIII wieku. Materiały konferencji naukowej Kielce–Szydłowiec, 19–21 października, 37–65. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
- Budziak, Renata. 2015. “Sprachlehrer im frühneuzeitlichen Polen. Herkunft, Qualifikation und soziale Lage.” In Häberlein Mark, Hrsg. Sprachmeister. Sozial- und Kulturgeschichte eines prekären Berufsstands, 61–70. Bamberg: University of Bamberg Press.
- Glück, Helmut. 2023. “Die Fremdsprache Deutsch in den Schulen des Königreichs Polen in der Frühen Neuzeit und einige Beobachtungen in Nikolaus Volckmars Viertzig Dialogi (Danzig 1612).” In Harbig Anna Maria, Häberlein Mark, Hrsg. Mehrsprachigkeit im Schulwesen der Frühen Neuzeit, 53–66. Wiesbaden: Harrassowitz.
- Glück, Helmut und Konrad Schröder. 2007. Deutschlernen in den polnischen Ländern vom 15. Jahrhundert bis 1918. Eine teilkommentierte Bibliographie. Wiesbaden: Harrassowitz.
- Huterer, Andrea. 2001. Die Wortbildungslehre in der Anweisung zur Erlernung der Slavonisch-Rußischen Sprache (1705–1729) von Johann Werner Paus. München: Verlag Otto Sagner.
- Kizik, Edmund. 2002. “Nauczanie języka polskiego w Gdańsku u schyłku XVI i w XVII wieku. Nicolausa Volckmara Virzig Dialogi und Nützliche Gespräch (1612).” W Stosunki polsko-niemieckie w XVI–XVIII wieku. Materiały konferencji naukowej Kielce–Szydłowiec, 19–21 października 2000, 125–33. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
- Kizik, Edmund. 2005. Nicolausa Volckmara Viertzig Dialogi 1612. Źródło do badań nad życiem codziennym w dawnym Gdańsku. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
- Kizik, Edmund. 2018. “Gdańsk przełomu XVI i XVII wieku w rozmówkach Mikołaja Volckmara.” W Edmund Kizik, ed. Gdańskie rozmówki niemiecko-polskie z XVII wieku, 10–14. Gdańsk: Instytut Kultury Miejskie.
- Klemensiewicz, Zenon. 1981. Historia języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- Matwijowski, Krystyn. 1962. “Z działalności pietystów w Księstwie Cieszyńskim.” Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka” 2: 165–89.
- Partyka, Joanna. 2019. Różne języki, różne nacje, wspólna humanistyczna tradycja: spotkania kultur w siedemnastowiecznym Gdańsku. Gdańsk: Nauka.
- Pniewski, Władysław. 1938. Język polski w dawnych szkołach gdańskich. Monografie z dziejów Gdańska i stosunków polsko-gdańskich II. Gdańsk: Towarzystwo Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku.
- Tazbir, Janusz. 1993. Reformacja w Polsce. Szkice o ludziach i doktrynie, Warszawa: Książka i Wiedza.
- Winter, Eduard. 1954. Die Pflege der west- und südslawischen Sprachen in Halle im 18. Jahrhundert. Berlin: Akademie Verlag.
- Winter, Eduard. 1959. “Die Beschreibung der Reise aus Sachsen nach Moskau 1701–02 von J. W. Paus.” Zeitschrift für Slawistik, 4, 1: 264–71.
Chapter Information
Chapter Title
Polski epizod w biografii Johanna Wernera Pausa
Authors
Maria Peisert
Language
Polish
DOI
10.36253/979-12-215-0585-6.08
Peer Reviewed
Publication Year
2024
Copyright Information
© 2024 Author(s)
Content License
Metadata License
Bibliographic Information
Book Title
Language and Education in Petrine Russia
Book Subtitle
Essays in Honour of Maria Cristina Bragone
Editors
Swetlana Mengel, Laura Rossi
Peer Reviewed
Number of Pages
442
Publication Year
2024
Copyright Information
© 2024 Author(s)
Content License
Metadata License
Publisher Name
Firenze University Press
DOI
10.36253/979-12-215-0585-6
ISBN Print
979-12-215-0584-9
eISBN (pdf)
979-12-215-0585-6
Series Title
Biblioteca di Studi Slavistici
Series ISSN
2612-7687
Series E-ISSN
2612-7679